NSAIDs (nederlands)

Pijnbestrijding bij endometriose door middel van NSAIDs

van Ros Wood met Ellen T Johnson

De meeste vrouwen met endometriose weten wel wat het is om pijn te hebben. Jammer genoeg weten we minder over wat we kunnen doen om de pijn te verminderen. Velen van ons hebben al verschillende medicijnen gebruikt, zoals paracetamol (Hedex, Momentum, Paracetamol, Panadol). Deze medicijnen verlichten de pijn doordat ze de pijngevoeligheid van het lichaam verminderen.

Sommigen van ons zijn bekend met het gebruik van niet-hormonale ontstekingsremmende middelen (NSAIDs) om de pijn onder controle te krijgen. Enkele bekende NSAIDS zijn acetylsalicylzuur (Aspirine), ibuprofen (Advil, Nurofen, Femapirin, Relian, Ibuprofen), naproxen (Aleve, Femex), ketoprofen en mefenaminezuur (ketoprofen en mefenaminezuur zijn in Nederland niet verkrijgbaar). Deze medicijnen kunnen effectief zijn in het verminderen van pijn en ontstekingen, maar om dit te bereiken moeten ze wel op de juiste manier gebruikt worden. Vaak krijgen vrouwen NSAIDs voorgeschreven zonder dat ze duidelijke instructies krijgen over het gebruik ervan. En dus gebruiken ze deze medicijnen op dezelfde manier als de niet-ontstekingsremmende pijnstillers. Het probleem is dat NSAIDs niet optimaal werken als ze niet op de juiste manier gebruikt worden.

Er wordt aangenomen dat een gedeelte van de pijn die gepaard gaat met endometriose, vooral de menstruatiepijn, veroorzaakt wordt door hoge waarden van ‘verkeerde prostaglandinen.’
Prostaglandinen zijn stoffen met een hormoonachtige werking die zich in iedere lichaamscel bevinden. Prostaglandinen hebben een goede werking (verbetering van immuunreacties, het remmen van ontstekingen, het ontspannen van spieren, de bescherming van het maagslijmvlies, het verwijden van bloedvaten, etc.). Ook hebben prostaglandinen een ‘verkeerde’ werking (het veroorzaken van pijn en ontstekingsreacties, het verminderen van de zuurstoftoevoer, de samentrekking van spieren, etc). Uit onderzoek blijkt dat vrouwen met endometriose teveel PGE2 produceren. PGE2 is een prostaglandine die ontsteking, pijn en samentrekkingen van de baarmoeder veroorzaakt.

Theoretisch gezien zou het gebruik van NSAIDs een goede manier moeten zijn om menstruatiepijn te verlichten, omdat de meeste NSAIDs de aanmaak van alle prostaglandinen blokkeert. Dat resulteert in minder pijn, zwelling en ontsteking. Maar omdat de werking van NSAIDs bestaat uit het remmen van de aanmaak van prostaglandinen, moet je tenminste 24 uur voordat je pijn verwacht innemen. Als je wacht met het innemen van de medicijnen totdat je al pijn voelt, kunnen ze de werking van de pijnveroorzakende stoffen die al zijn vrijgekomen niet meer remmen. Ze kunnen de pijn dus niet meer verzachten.

Als je NSAIDs inneemt tegen ovulatiepijn of menstruatiepijn, wordt er aangeraden dat je ze tenminste 24 uur van te voren volgens voorschrift inneemt, dus 24 uur voordat je de eisprong of het begin van de menstruatie verwacht. Als je een onregelmatige cyclus hebt, is het misschien raadzaam om een week of langer voordat je de menstruatie verwacht te beginnen met het innemen van de medicijnen. Voor een goede werking van de medicijnen is het belangrijk om ze iedere zes uur te nemen, zodat er geen pijnveroorzakende stoffen worden aangemaakt gedurende de eisprong of de menstruatie. Een ander voordeel van het nemen van NSAIDs is dat sommige de hoeveelheid bloedverlies tijdens de menstruatie verminderen (1).

Er zijn veel verschillende soorten NSAIDs op de markt. Sommige zijn op recept verkrijgbaar, sommige zijn zelfzorggeneesmiddelen. Het is moeilijk te voorspellen welk type NSAID voor een bepaalde persoon zal werken, dus moet je soms twee of drie soorten proberen voordat je er een vindt die helpt tegen de pijn. Overleg met je arts of apotheker welke soorten je het beste kunt proberen. Als je al eerder NSAIDs geprobeerd hebt en ze hebben niet geholpen, zou je het toch weer opnieuw kunnen proberen. Als je ze vroeger niet op de juiste manier gebruikte, gebruik ze dan nu ruim voordat je pijn krijgt, zodat je lichaam geen prostaglandinen aan kan maken.

Het belangrijkste om in gedachten te houden is dat NSAIDs, in tegenstelling tot niet-ontstekingsremmende pijnstillers, bestaande pijn niet verminderen. In plaats daarvan remmen ze de productie van prostaglandinen, die de pijn veroorzaken. Daarom moet je ze ruim voordat je pijn voelt en daarna om de zes uur ingenomen worden, willen ze goed werken.

Zoals veel medicijnen hebben NSAIDs bijwerkingen, waarvan sommige redelijk ernstig. Omdat NSAIDs de aanmaak van prostaglandinen remmen, remmen ze ook de aanmaak van de prostaglandinen die bijdragen aan het behoud van de beschermende slijmlaag aan de binnenkant van de maag. Daardoor zijn de belangrijkste bijwerkingen onder andere misselijkheid, braken, diarree, irritatie van de maag en maagzweren. Om de irritatie van de maag zoveel mogelijk te verminderen moeten NSAIDs tijdens de maaltijd ingenomen worden. Van de nieuwere NSAIDS, genaamd COX-2 inhibitoren (Vioxx, Celebrex, Bextra) werd aanvankelijk aangenomen dat ze minder bloedingen en maagzweren zouden veroorzaken dan de traditionele NSAIDs. De follow-up studies over deze medicijnen hebben echter aangetoond dat er geen significant veiligheidsvoordeel is vergeleken met traditionele NSAIDs. Daarom moeten COX-2 inhibitoren met dezelfde voorzichtigheid worden gebruikt als de andere NSAIDs. Als je overweegt om NSAIDs te gaan gebruiken, vraag dan bij je arts of apotheker om een complete lijst met mogelijke bijwerkingen, waarschuwingen, en mogelijke interacties met andere medicijnen. Vraag ook naar de bijwerkingen die je meteen aan je arts moet melden.

Tenslotte is het belangrijk om te weten dat de effecten van “verkeerde prostaglandinen” gedeeltelijk ook verminderd kunnen worden door dieet en voedingssupplementen. Zoals we in eerdere artikelen en interviews met Dian Shepperson Mills besproken hebben, kan de productie van “verkeerde” prostaglandinen verminderd worden door geen dierlijke vetten en alcohol meer te gebruiken en meer lijnzaadolie, visolie en olijfolie aan het dieet toe te voegen. Als je geen NSAIDs kunt of wilt gebruiken, is het aanpassen van je voedingspatroon een mogelijkheid die de moeite waard is om uit te proberen.

Bronnen

1. Nonsteroidal anti-inflammatory drugs for heavy menstrual bleeding. Cochrane Database Syst Rev 2000;(2):CD000400, ISSN: 1469-493X, Lethaby A; Augood C; Duckitt K; Department of Obstetrics and Gynaecology, University of Auckland, Auckland, New Zealand
2. Medical management of dysfunctional uterine bleeding, Baillieres Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol 1999 Jun;13(2):189-202, ISSN: 1521-6934, Irvine GA; Cameron IT Ayshire Central Hospital, Irvine, UK